23 września Ilham Tohti został skazany na karę dożywocia za „separatyzm”. Ilham Tohti, laureat nagrody Barbara Goldsmith Freedom to Write Award (1) nadanej w 2014 r. przez PEN, jest znanym obrońcą praw człowieka, aresztowany po tym jak uruchomił stronę internetową zawierającą informacje na temat naruszeń praw człowieka wobec Ujgurów i promującą dialog pomiędzy Ujgurami a Hanami.
Według Li Finpinga, prawnika skazanego, Ilham wyprowadzany z sądu wykrzyczał „To niesprawiedliwe, to niesprawiedliwe”. Li Fengping w rozmowie z BBC powiedział: „Mówił nam, że nie ważne jaki będzie werdykt, nie będzie zły ani szukał rewnżu. Noe ważne czy będzie w więzieniu, czy będzie na wolności, zawsze będzie rzecznikiem dialogu pomiędzy Ujgurami a Hanami.” Ilham Tohti planuje złożyć apelację od wyroku. Chińska państwowe media (Xinhua) przekazały następującą informację: „Sąd dowiedział się, że rozpowszechniał [on] nauki zawierające treści separatystyczne poprzez stronę internetową Uygur Oline. Mamił i przymuszał młodych etnicznych studentów do pracy na stronie internetowej oraz zgodnie z orzeczeniem, tworzył grupę kryminalną”.
Tybetańska blogerka i bliska przyjaciółka, Tsering Woeser, w wywiadzie (2) udzielonym przed ogłoszeniem wyroku, powiedziała „Oni [chińskie władze' chcą dowodów na to, że podejmował on działania na rzecz niepodległości w swoim nauczaniu, lub że zdradzał tajemnice. Odwiedziłam jego żonę, która powiedziała mi że studenci byli bardzo dobrzy. Wszyscy powiedzieli, że nauczyciel Ilham nie jest taki, nigdy nie nauczał takich rzeczy. Myślę zatem, że będzie im trudno znaleźć pasujące oskarżenie.”
Po dzisiejszym skazaniu, Woser napisała na tweeterze „Ból serca”. Jej mąż, dysydencki pisarz i wykładowca Wang Lixiong, napisał „władze stworzyły ujgurskiego Mandelę”. Amnesty International nazwała wyrok „godnym pożałowania” (3).
Przed procesem, Ilham powiedział „Nigdzie się nie wybieram. Kwestie dotyczące Ujgurów są w Chinach, i rozwiązanie tych kwestii także jest w Chinach. Jeśli mam zostać uwięziony, pozostanę w chińskim więzieniu. Po zwolnieniu z więzienia, także będę w Chinach szukając przyszłości dla Ujgurów. Jeśli umrę, mam tylko jedno marzenie: zostać pochowanym w moim rodzinnym mieście. To będzie wystarczającym pocieszeniem.” (4)
(1) http://www.pen.org/press-release/2014/03/31/pen-honors-ilham-tohti-penbarbara-goldsmith-freedom-write-award
(2) http://www.nybooks.com/blogs/nyrblog/2014/sep/22/trial-ilham-tohti-they-dont-want-moderate-uighurs/
(3) http://www.amnesty.org/en/news/china-deplorable-x-year-jail-sentence-uighur-scholar-2014-09-17
(4) http://chinachange.org/2014/09/16/ilham-tohti-says/
